Μια μέρα δίχως γέλιο είναι μια μέρα χαμένη

Είναι η πρώτη αναγνωρίσιμη φιγούρα - χαρακτήρας, με παγκόσμια εμβέλεια στην ιστορία του κινηματογράφου. Στα πέντε του χρόνια ανεβαίνει κατά τύχη στη θεατρική σκηνή και αποσπά το πρώτο του χειροκρότημα από το ένθερμο κοινό που μαγεύτηκε από το χαρισματικό αγοράκι. Πέντε χρόνια πριν τον θάνατό του, στην ηλικία των 83, ανεβαίνει στη σκηνή των βραβείων Όσκαρ και οι παρευρισκόμενοι τον υποδέχονται με ένα παρατεταμένο χειροκρότημα που όμοιό του λέγεται ότι δεν έχει υπάρξει ξανά στην ιστορία των βραβείων της Ακαδημίας. Κυρίες και Κύριοι, υποδεχθείτε τον έναν και μοναδικό Τσάρλι Τσάπλιν.

Αν θέλουμε να μιλήσουμε για δύναμη ψυχής, τότε ο Τσάρλι Τσάπλιν είναι το καλύτερο παράδειγμα ανθρώπου που κατάφερε να μείνει ανεπηρέαστος από τα οικογενειακά του δράματα, να εγκαταλείψει τη γενέτειρά του το Λονδίνο και να εγκατασταθεί στην Αμερική ανοίγοντας εκεί τα φτερά του. Πατέρας αλκοολικός, μητέρα με κλονισμένη ψυχική υγεία, τρία χρόνια στο ορφανοτροφείο και τα υπόλοιπα συντροφιά με την ερωμένη του αλκοολικού πατέρα του, αποδεικνύουν ότι τα πρώτα χρόνια της ζωής του, τα πιο αθώα, δεν κύλησαν με τις καλύτερες προδιαγραφές. Ο ίδιος θα ισχυριστεί αργότερα ότι τις χειρότερες αναμνήσεις του τις έχει από το σχολείο για ορφανά που παρακολούθησε για τρία χρόνια.

Η ενασχόλησή του όμως με τον χώρο του θεάτρου ήδη από την ηλικία των πέντε, τον βοήθησε να αναζητήσει εκεί τη χαρά της ζωής και τον οδήγησε κάποια χρόνια μετά σε ένα μακρινό ταξίδι στην Αμερική, ταξίδι που έμελλε να του αλλάξει για πάντα τη ζωή. Ό,τι μάγεψε το κοινό του όταν ανέβηκε στη σκηνή στην ηλικία των 5, δεν πέρασε απαρατήρητο από την εταιρεία Κίστοουν με την οποία υπογράφει το πρώτο του συμβόλαιο και γυρίζει τις πρώτες του κινηματογραφικές ταινίες. 

Μέσα από τις 35 ταινίες που γυρνάει με την Κίστοουν αρχίζει σιγά-σιγά να  διαμορφώνει τη φιγούρα του Σαρλό με το στενό σακάκι, το μικρό καπέλο, το χαρακτηριστικό μουστάκι, το βάδισμα του πιγκουίνου ενώ για πρώτη φορά δοκιμάζει την τύχη του στη σκηνοθεσία με την ταινία “Πιασμένος σε καμπαρέ”. 

Στην ταινία “Αλήτης” τη μία από τις 35 που γυρνάει αργότερα με την εταιρεία Εσανέι καθιερώνει τη φιγούρα του περιπλανώμενου αλήτη ενώ στις ταινίες που ακολουθούν με την εταιρεία Μιούτουαλ εξελίσσει και τελειοποιεί την τεχνική της παντομίμας, τις χορευτικές του ικανότητες και τα γκαγκ. Ήδη έχουν αρχίσει να τον απασχολούν θέματα κοινωνικού ενδιαφέροντος όπως η μετανάστευση, στα οποία θα διεισδύσει περισσότερο ένα χρόνο αργότερα φτιάχνοντας το δικό του στούντιο και αποδεσμεύοντας τον εαυτό του από τους περιορισμούς των συμβολαίων των εκάστοτε εταιρειών. 

Το “Χαμίνι”  είναι η πρώτη του μεγάλη μήκους ταινία η οποία -όπως ήταν αναμενόμενο - ήταν επηρεασμένη σε μεγάλο βαθμό από τα βασανισμένα παιδικά του χρόνια ενώ το κωμικό και το τραγικό εναλλάσσονταν με ευρηματικότητα και δεξιοτεχνία. Στοιχείο που τον ακολουθεί για πολύ καιρό, όπως στον “Χρυσοθήρα” μία ταινία που συγκαταλέγεται στις καλύτερες ταινίες όλων των εποχών. Ο κύκλος του ως Σαρλό ολοκληρώνεται με την κορυφαία ταινία “Μοντέρνοι Καιροί” την οποία επιλέγει να κάνει βωβή παρότι είχε ανακαλυφθεί ο ήχος καθώς πίστευε ότι “οι ομιλούσες ταινίες εξαφανίζουν την ομορφιά της σιωπής”. Έλεγε επίσης: “Οι λέξεις είναι φτηνές. Το μεγαλύτερο πράγμα που μπορείς να πεις είναι: ελέφαντας”.  

Η πρώτη του ομιλούσα ταινία είναι ο περίφημος “Μεγάλος Δικτάτωρ”, μία εξαιρετική σπουδή πάνω στο Ναζισμό μέσα από την οποία προσέγγισε τα θέματα της δικτατορίας, του μίσους, της αδιαλλαξίας και τελικά βρέθηκε υποψήφια για Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας, Όσκαρ Ανδρικού Ρόλου και Όσκαρ Καλύτερου Σεναρίου. 

Ένας βαθύτατα πολιτικοποιημένος άνθρωπος, ο Τσάπλιν διώχθηκε από την Αμερική – συγκεκριμένα δεν του επιτράπηκε η επιστροφή του σε αυτήν- εξαιτίας των αριστερών του πεποιθήσεων. Εγκαταστάθηκε στην Ευρώπη και συγκεκριμένα στις Βρυξέλλες μαζί με τη σύζυγό του και δεν επέστρεψε στην Αμερική παρά μόνο για την απονομή του Βραβείου Όσκαρ. Στην Ευρώπη συνέχισε τη δημιουργία ταινιών με τελευταία του να είναι η “Κόμισσα του Χονγκ Κονγκ” με πρωταγωνιστές τη Σοφία Λόρεν και τον Μάρλον Μπράντο. 

Κατά τη διάρκεια της ζωή τους παντρεύτηκε 4 φορές και απέκτησε 11 παιδιά. Τα 8 από αυτά τα έφερε στον κόσμο με την τέταρτη σύζυγό του Όνα, κόρη του σπουδαίου Αμερικανού συγγραφέα Ευγένιου Ο΄ Νηλ, με την οποία παντρεύτηκε όταν αυτή ήταν 18 και αυτός 54 χρόνων και έζησαν μαζί για 34 χρόνια. Πέθανε σε ηλικία 88 χρονών ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1977.

Πολυδιάστατος και πολυτάλαντος, ηθοποιός, συγγραφέας και σκηνοθέτης, ο Τσάρλι Τσάπλιν είχε το χάρισμα με ό,τι καταπιανόταν να παράγει τέχνη. Λίγες ημέρες πριν είδε το φως της δημοσιότητας το ένα και μοναδικό μυθιστόρημα που έγραψε ποτέ και στην ουσία πρόκειται για προσχέδιο της ταινίας του “Φώτα της Ράμπας”.

Το μυθιστόρημα θα εκδοθεί από την Cineteca di Bologna, που ειδικεύεται στη συντήρηση και αποκατάσταση παλιών ταινιών και έχει αναλάβει την ψηφιοποίηση του έργου του. Ήταν ένα μείγμα χειρογράφων και δακτυλογραφημένων σελίδων που  ανέλαβε να το βάλει σε μια τάξη ο βιογράφος του Τσάπλιν, Ντέιβιντ Ρόμπινσο. 

Γράφτηκε το 1948 και φωτίζει την ψυχική του κατάσταση εκείνη τη δύσκολη εποχή. “Ένας κωμικός ηθοποιός που είχε χάσει το κοινό του, που οι αμερικανικές εφημερίδες τον ανέφεραν σαν “πρώην επιτυχημένο σκηνοθέτη”, γράφει την ιστορία ενός κωμικού ηθοποιού που έχει χάσει το κοινό του”, λέει στην «Guardian» η Τσεσίλια Τσεντσιαρέλι, συνδιευθύντρια της Cineteca. “Ο Τσάπλιν περνούσε πολύ δύσκολα όταν το έγραφε”, συμπληρώνει ο Ντέιβιντ Ρόμπινσον. “Γι’ αυτόν ήταν ένα τεράστιο σοκ το γεγονός ότι η μεγάλη μερίδα των μέσων Αμερικανών, που για 30 ολόκληρα χρόνια τον λάτρευαν, είχε στραφεί εναντίον του”.

Μία δημιουργική ζωή για τον “Σαρλό” του παγκόσμιου κινηματογράφου ο οποίος μεταπήδησε από τις φτωχογειτονιές του Λονδίνου στα μεγαλύτερα στούντιο της Αμερικής, αφήνοντας παρακαταθήκη ένα πλούσιο και αξιόλογο έργο. Οι ταινίες του μπορεί να ήταν βωβές αλλά μέσα από αυτές επικοινωνούσε λέγοντας τις μεγαλύτερες αλήθειες και μάλιστα συχνά με τον πιο κωμικό τρόπο.

Κορυφαία φυσιογνωμία του 20ου αιώνα, ο Τσάρλι Τσάπλιν έζησε γεμάτα 88 χρόνια έχοντας τις δικές του προσωπικές εξαρτήσεις: τη δουλειά του, τις γυναίκες του και το γέλιο. Είναι ο άνθρωπος εκείνος που παρά τις δυσκολίες της ζωής του από μικρό παιδί, τους πολέμους, την εξορία, έβρισκε πάντα τον τρόπο να γελάει.

Αν θέλουμε να κρατήσουμε κάτι από αυτήν την σπουδαία προσωπικότητα ας κάνουμε πράξη τη φράση του:  “Μια μέρα δίχως γέλιο είναι μια μέρα χαμένη».

Παρακολουθούμε τη στιγμή που το κοινό τον υποδέχεται στην εκδήλωση για τα βραβεία Όσκαρ:

Πηγή: PATHFINDERΣυντάκτης: Λάζαρης Θεοδόσης